Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nelerdir? Risk faktörleri nedir? Nasıl korunulur?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH), cinsel temas yoluyla kişiden kişiye bulaşan enfeksiyonlardır. Bu hastalıklar, bakteriler, virüsler ve diğer mikroorganizmalar aracılığıyla bulaşırlar.
CYBH'lerin bazı örnekleri şunlardır:
- HIV (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü): Bağışıklık sistemini zayıflatan ve sonunda AIDS'e yol açabilen bir virüs.
- Sifiliz: Bakteriyel bir enfeksiyon olan sifiliz, cinsel temasla bulaşır ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Gonore (bel soğukluğu): Neisseria gonorrhoeae adlı bakterinin neden olduğu olan gonore, üreme organları, boğaz, gözler ve anüs gibi farklı bölgelere bulaşabilir. Gonore, genellikle idrar yolu ve üreme organlarını etkileyen bir enfeksiyondur. Semptomlar arasında idrar yaparken yanma, idrarda kanama, vajinal veya penil akıntı, karın ağrısı ve cinsel ilişki sırasında ağrı yer alabilir. Gonore, tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir ve partnerlere bulaşma riski taşır.
- Klamidya: Klamidya, Chlamydia trachomatis adlı bakterinin neden olduğu bir CYBH'dir. Klamidya enfeksiyonu, genellikle hafif veya belirtisiz semptomlara neden olur. Semptomlar arasında idrar yolu enfeksiyonu belirtileri, vajinal veya penil akıntı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve karın ağrısı yer alabilir. Tedavi edilmediğinde pelvik inflamatuar hastalık (PIH), kısırlık ve diğer ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
- HPV (İnsan Papilloma Virüsü): HPV, cilt yüzeyinde veya mukozal yüzeylerde siğillere veya kansere yol açabilen bir virüstür.
- Hepatit B ve C: Bu virüsler karaciğeri etkileyebilir ve cinsel temasla bulaşabilirler.
- Herpes Simpleks Virüsü (HSV): HSV, genital bölge veya ağız çevresinde yaralara neden olan bir virüstür. Genital herpes, herpes simplex virüsü (HSV) adı verilen bir virüsün neden olduğu bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyondur. Genital herpesin belirtileri ve semptomları şunlar olabilir:
- Genital Bölgede Yaralar veya Sivilce Benzeri Döküntüler: Genital herpesin en belirgin belirtisi, genital bölgede döküntüler veya yaraların ortaya çıkmasıdır. Bu yaralar genellikle sivilce benzeri görünüme sahiptir, ancak çoğu zaman acı verir.
- Kaşıntı ve Yanma: Genital bölgedeki yaraların etrafında kaşıntı, yanma veya karıncalanma hissi yaygındır.
- Ağrı: Genital herpes yaraları çoğu zaman ağrılıdır ve bu ağrı idrar yapma veya cinsel ilişki sırasında artabilir.
- Vajinal veya Penil Akıntı: Genital herpes enfeksiyonu bazen vajinal veya penil akıntıya yol açabilir.
- Lenf Bezlerinde Şişlik: Genital herpes enfeksiyonu lenf bezlerinin şişmesine neden olabilir.
- Ateş ve Genel Halsizlik: İlk enfeksiyon sırasında ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve genel halsizlik gibi grip benzeri semptomlar görülebilir.
- Rekürren (Tekrarlayan) Nöbetler: Genital herpes, ilk enfeksiyon sonrası dönemlerde tekrarlayıcı nöbetler şeklinde ortaya çıkabilir. Bu nöbetlerde semptomlar daha hafif olabilir. Genital herpesin belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Birçoğu enfekte olduklarının farkında olmayabilir çünkü semptomlar hafif veya belirtisiz olabilir. Ancak virüs hala aktif olabilir ve cinsel temas yoluyla başkalarına bulaşabilir.
- Trichomoniasis: Paraziter bir enfeksiyon olan trichomoniasis, genital bölgelerde enfeksiyonlara yol açabilir. Trichomonas vaginalis adlı parazitin neden olduğu bir enfeksiyon olan trikomoniyaz, genellikle cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Trichomonas vaginalis, genital bölgeye yerleşen ve vajina, üretra veya üreme organlarına zarar verebilen bir mikroorganizmadır. Trikomoniyazın belirtileri ve semptomları şunlar olabilir:
- Vajinal Akıntı: Trikomoniyazın en belirgin belirtisi, genellikle köpüklü, yeşilimsi sarı veya gri bir vajinal akıntıdır. Bu akıntı kötü kokulu olabilir.
- Vajinal Kaşıntı ve Yanma: Vajinal akıntıya ek olarak, vajinal bölgede şiddetli kaşıntı ve yanma hissi yaşanabilir.
- İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri: Trikomoniyazın semptomları idrar yolu enfeksiyonlarına benzer olabilir. İdrar yaparken yanma veya sık idrara çıkma gibi belirtiler görülebilir.
- Ağrılı Cinsel İlişki: Trikomoniyaz cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.
- Karın Ağrısı: Bazı kadınlar alt karın ağrısı yaşayabilirler.
Trikomoniyaz semptomları kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve bazı kadınlarda semptomlar hafif veya belirtisiz olabilir. Bu nedenle birçok kadın enfekte olduğunun farkında olmayabilir.
CYBH'ler risk faktörlerine sahip kişilerde daha yaygın olarak görülür.
Risk faktörleri şunlar olabilir:
- Cinsel Aktivite: Cinsel yolla bulaşan hastalıkların en yaygın bulaşma yolu cinsel temas olduğu için, cinsel olarak aktif olan bireyler daha fazla risk altındadır.
- Birden Fazla Cinsel Partner: Birden fazla cinsel partneri olan kişiler, CYBH'lere karşı daha fazla risk altındadır.
- Korunmasız Cinsel İlişki: Prezervatif veya diğer bariyer yöntemlerini kullanmamak, CYBH'lere karşı riski artırabilir.
- İntravenöz Madde Kullanımı: Paylaşılan iğneler veya diğer enjeksiyon ekipmanları aracılığıyla CYBH'lerin yayılma riski vardır.
Kendinizi CYBH'lere karşı korumanın bazı yolları şunlar olabilir:
- Koruyucu Cinsel İlişki: Prezervatif veya diğer bariyer yöntemlerini kullanmak, CYBH'lere karşı korumanın etkili bir yoludur.
- Periyodik Testler: CYBH riski altında olan kişiler düzenli olarak periyodik testler yaptırmalıdır.
- Aşılar: Bazı CYBH'ler için aşılar mevcuttur, örneğin HPV ve hepatit B.
CYBH'ler ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir, bu nedenle cinsel sağlıkla ilgili bilinçli olmak ve korunma önlemlerini uygulamak önemlidir. CYBH'lerden korunma konusunda daha fazla bilgi ve rehberlik için bir sağlık profesyoneli veya cinsel sağlık kliniği ile görüşmek önemlidir.